Σε μια αρκετά «θυμωμένη» εποχή που όλοι μας διανύουμε προσωπικά, κοινωνικά, επαγγελματικά και κατά την οποία καλούμαστε να διαχειριστούμε μια πανδημία δυόμισι ετών, οικονομική και ενεργειακή κρίση, παράλληλα με τις προσωπικές δυσκολίες και συγκρούσεις, η συναισθηματική υπερχείλιση του θυμού χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα που συχνά καταπιέζουμε και δεν αφήνουμε να εκδηλωθεί, γιατί είναι πολύ δυσάρεστο για εμάς και τους άλλους.
Στην πυρηνική μας οικογένεια, η αναστάτωση ήταν τόσο έντονη που μάθαμε να αρνούμαστε τον θυμό μας. Αισθανόμασταν πιο ασφαλείς όταν δεν τον εξωτερικεύαμε και ελπίζαμε ότι θα εξαφανιστεί. Τελικά φθάσαμε να μην αναγνωρίζουμε την ύπαρξή του.
Οι επιπτώσεις του καταπιεσμένου θυμού
Ο καταπιεσμένος θυμός μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη και απόσυρση. Προκαλεί σωματικά προβλήματα που με τη σειρά τους οδηγούν σε ασθένειες που συνδέονται με το άγχος (π.χ. καρδιαγγειακά προβλήματα). Η άρνηση του θυμού προκαλεί προβλήματα στις σχέσεις μας με τους άλλους, αφού δεν είμαστε ειλικρινείς όσον αφορά τα συναισθήματά μας. Φοβόμαστε ότι θα απορριφθούμε, θα αποξενωθούμε από τους άλλους και θα καταστρέψουμε τη σχέση μας μαζί τους εάν εκδηλώσουμε τον θυμό μας.
Γιατί και πότε να τον εκφράζουμε
Το να μάθουμε να εξωτερικεύουμε και να εκφράζουμε τον θυμό μας υγιώς, χωρίς να φοβόμαστε ότι θα χάσουμε τον έλεγχο, είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα προς την ψυχική υγεία και ισορροπία. Το να εκφράζουμε τον θυμό μας είναι το μέσο που μας βοηθάει να βάζουμε όρια και να είμαστε περισσότερο ειλικρινείς με τον εαυτό μας.
Καθώς γινόμαστε ολοένα και πιο πρόθυμοι να τον εκφράσουμε με ειλικρίνεια, ανακαλύπτουμε ότι προχωρούμε πέρα από το συναίσθημα και είμαστε πιο ικανοί να αντεπεξέλθουμε στα προβλήματά μας. Οι διαπροσωπικές μας σχέσεις βελτιώνονται, καθώς αρχίζουμε να νιώθουμε ασφαλείς στο να εκφραζόμαστε ελεύθερα.
Για να ξέρετε
*Τα συναισθηματικά κέντρα του εγκεφάλου (κυρίως η αμυγδαλή, μέρος του «πρωτόγονου» εγκεφάλου), είναι υπεύθυνα για τα ένστικτα και παίζουν τον καίριο ρόλο στις αποφάσεις (φόβος, θυμός). Η απώλεια της συνδεσιμότητας του συναισθήματος με τη λογική προκαλεί την απώλεια κάθε αίσθησης προτεραιότητας και αποδεικνύεται καταστροφική…
Κατά τη συναισθηματική υπερδιέγερση δρούμε παρορμητικά, χωρίς να υπολογίζουμε την καλύτερη στρατηγική δράσης. Οπως προκύπτει από πειράματα που παρατηρούν τη δραστηριότητα στον φλοιό, οι αποφάσεις λαμβάνονται συνήθως από 6 έως και 10 δευτερόλεπτα πριν συνειδητοποιηθούν.
*Τα συναισθήματα που συνδέονται με τον θυμό έχουν είτε εσωτερική είτε εξωτερική προέλευση. Αλλοτε προκαλούνται από σκέψεις, πεποιθήσεις. Αλλοτε από εξωτερικά γεγονότα, καταστάσεις, ανθρώπους.
Πεποιθήσεις και κανόνες ζωής με πολλά «πρέπει» εύκολα μας οδηγούν σε συνθήκες όπου ο έντονος θυμός βρίσκει πρόσφορο έδαφος. Προσπαθήστε να αναθεωρήσετε κάποιες πεποιθήσεις που ίσως εσείς ή κάποιοι στενοί σας άνθρωποι να έχουν αναγνωρίσει ως άκαμπτες ή δυσλειτουργικές.
Τα βήματα που οδηγούν στη διαχείρισή του
1. Γνωρίστε καλύτερα τον εαυτό σας.
Η αυτεπίγνωση είναι το πιο σημαντικό πρώτο βήμα. Τι με θυμώνει; Πότε; Και γιατί; Τι μπορώ να κάνω για να το ελέγξω ή να το αποφύγω; Η ικανότητα αυτή σας βοηθάει επίσης να αναγνωρίζετε τις διαθέσεις και τα συναισθήματά σας.
Επιπλέον το να έχετε αυτεπίγνωση σημαίνει ότι γνωρίζετε ότι οι διαθέσεις σας μπορούν να επηρεάσουν τόσο εσάς όσο και τους άλλους. Είναι πολύ σημαντικό να εντοπίζουμε την πηγή του θυμού και να εκφράζομαστε στοχευμένα και όχι γενικευμένα σε ένα εύλογο χρονικό περιθώριο και όχι να συσσωρεύουμε χρόνιο νοσηρό θυμό.
2. Βρείτε την καθημερινή σας κινητοποίηση.
Ξυπνάτε κάθε πρωί με την πεποίθηση να αυξήσετε/βελτιώσετε την ικανότητα να εντοπίζετε, να προλαμβάνετε (αν και όταν αυτό είναι εφικτό) και να διαχειρίζεστε τα συναισθήματα θυμού.
3. Φτιάξτε ή φανταστείτε μια σκάλα ή μεζούρα από το 1 έως το 10, όπου το 1 εκφράζει την απόλυτη έλλειψη του θυμού και το 10 το βίωμα πολύ έντονου θυμού/οργής, σε βαθμό απώλειας του ελέγχου που οδηγεί σε αρνητικές συνέπειες.
Σκοπός είναι να αποφύγετε να φθάσετε στο 10 μέσα από κατάλληλες στρατηγικές. Π.χ. επιλέξτε να φύγετε προσωρινά από την κατάσταση ή το άτομο που κλιμακώνει τον θυμό σας, προκειμένου να σκεφτείτε πιο ψύχραιμα και να συνεχίσετε την κουβέντα ή τη διαπραγμάτευση.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κυρία Βάσω Μακαρώνη, κλινική ψυχολόγο, ψυχοθεραπεύτρια.
