Πολλές φορές δυσκολευόμαστε να μάθουμε κάτι, παλεύουμε ώρες, καταναλώνουμε περισσότερο χρόνο και ενέργεια, κάνουμε επαναλήψεις επί επαναλήψεων και μέχρι να το εμπεδώσουμε μπορεί να περάσει καιρός. Αυτό δεν είναι κάτι που δείχνει απαραίτητα μειωμένες μαθησιακές δεξιότητες, μπορεί μάλιστα να σημαίνει ότι μαθαίνουμε καλύτερα! Την απάντηση δίνει ο εγκέφαλός μας.
Γενικότερα, ο ανθρώπινος εγκέφαλος προτιμά να κάνει κάποια πράγματα με τον δύσκολο τρόπο, συμπεριλαμβανομένης και της μάθησης. Ποιος είναι ο λόγος; Όταν προσπαθούμε αρκετά για να μάθουμε κάτι, τότε το μυαλό μας αντιλαμβάνεται πως αξίζει τον κόπο να κρατήσει αυτή την πληροφορία, ενώ όταν αποκτούμε πληροφορίες χωρίς διανοητική προσπάθεια, αυτές τείνουν να εξαφανίζονται εξίσου γρήγορα.
Αν, δηλαδή, κάποια γνώση δεν απαιτεί κόπο για να κατακτηθεί, ο εγκέφαλος συχνά αποφασίζει πως δεν πειράζει και να την απωθήσει.
Πότε μαθαίνουμε καλύτερα
Ύστερα από δεκαετίες μελέτης των συνθηκών που οδηγούν σε καλύτερη μακροπρόθεσμη απομνημόνευση και απόδοση, το φαινόμενο εξετάστηκε από ειδικούς, που κατέληξαν στο ότι υπάρχει μια κατηγορία δυσκολιών που είναι επιθυμητές.
Φάνηκε, λοιπόν ότι η ευκολία είναι εχθρός της ουσιαστικής μάθησης, ότι όποιος δεν δυσκολεύεται -σε λογικά πλαίσια βέβαια- για να αποστηθίσει ή να κατανοήσει και έπειτα να μάθει κάτι, δεν θυμάται μακροπρόθεσμα αυτά που μελέτησε.
Στρατηγικές μάθησης, όπως οι σκόπιμες επαναλήψεις και τα συχνά τεστ, που συχνά φαίνονται πιο δύσκολες και μπορεί να αποφέρουν χειρότερα άμεσα αποτελέσματα, γι’ αυτό και αποφεύγονται, οδηγούν σε βαθύτερη και πιο σταθερή μάθηση με το πέρασμα του χρόνου. Ο γνωστικός φόρτος που επιβάλλεται για τις παραπάνω διαδικασίες ενισχύει τη δυνατότητα του εγκεφάλου για αποθήκευση της εκάστοτε πληροφορίας.
Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences, διαπιστώθηκε ότι οι φοιτητές σε διαδραστικά μαθήματα θυμούνταν πολύ περισσότερα από εκείνους που παρακολούθησαν διαλέξεις, παρόλο που οι δεύτεροι ένιωθαν ότι έμαθαν περισσότερα. Φαίνεται πως η ψευδαίσθηση της μάθησης είναι πιο ισχυρή, όταν η μάθηση είναι εύκολη. Δυστυχώς, τα εκπαιδευτικά συστήματα συχνά ενθαρρύνουν αυτή την οδό,
Δύσκολη μάθηση και εγκέφαλος
Για πολλούς από εμάς, είναι ανακουφιστικό να συνειδητοποιούμε ότι το να δυσκολεύεσαι στη μάθηση δεν είναι αποτυχία, αλλά σημάδι ότι η μάθηση όντως συμβαίνει. Ο εγκέφαλός μας δεν εξελίχθηκε για να μαθαίνει σε απόλυτη ησυχία, αλλά σε χαοτικά περιβάλλοντα, με πολλές δυσκολίες.
Από εξελικτικής σκοπιάς, θυμόμαστε καλύτερα όσα απαιτούν μεγάλη προσπάθεια, επειδή η προσπάθεια δηλώνει ότι η πληροφορία έχει σημασία. Επίσης, έχει διαπιστωθεί ότι πληροφορίες που συνδέονται με το συναίσθημα είναι πιο πιθανό να αποθηκευτούν μόνιμα.
Ο εγκέφαλος θυμάται καλύτερα πληροφορίες που ανακτά υπό πίεση, για παράδειγμα σε περιόδους όπως είναι οι εξετάσεις ή σε περιπτώσεις που συνδέονται με συνέπειες, όπως είναι η επιβράβευση ή τιμωρία. Δεν είναι λίγοι οι ενήλικες που έχουν ακόμη εφιάλτες για διαγωνίσματα στα οποία δεν πήγαν καλά. Αυτό συμβαίνει γιατί ο εγκέφαλος έχει σημειώσει αυτές τις στιγμές ως υψηλής σημασίας.
Αν θέλετε να θυμάστε περισσότερα, να αποδίδετε καλύτερα και να εξελίσσετε τη σκέψη σας, μην ψάχνετε πάντα τον εύκολο δρόμο!
