Προβλήματα με τον χωρικό προσανατολισμό θεωρούνται τα πρώτα πιθανά σημάδια μελλοντικής διάγνωσης άνοιας. Αυτές οι δυσκολίες συχνά ξεκινούν προτού εμφανιστούν οι χαρακτηριστικές βλάβες στις εγκεφαλικές απεικονίσεις των ατόμων που πάσχουν. Αυτό συμβαίνει επειδή, σύμφωνα με ερευνητές από το Ινστιτούτο Επιστήμης Εγκεφάλου Allen στο Σιάτλ, οι οποίοι πραγματοποίησαν πρόσφατα έρευνα, η άνοια αναπτύσσεται σε δύο διακριτές φάσεις, γνωστές ως «εποχές».
Η πρώτη, η λεγόμενη «φάση της αόρατης εξέλιξης», που μπορεί να ξεκινήσει δεκαετίες πριν τα συμπτώματα γίνουν εμφανή, περιλαμβάνει βλάβη σε λίγα μόνο ευάλωτα κύτταρα του εγκεφάλου. Η εν λόγω βλάβη συμβαίνει συνήθως στο τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για τον χωρικό προσανατολισμό, εξήγησε ο καθηγητής Μάικλ Χόρνμπεργκερ, ειδικός στην άνοια από το Πανεπιστήμιο του East Anglia, σε μια νέα σχετική έκθεση.
«Αυτό πιθανώς εξηγεί γιατί η απώλεια προσανατολισμού μπορεί να είναι από τα πρώτα σημάδια της νόσου του Αλτσχάιμερ», δήλωσε ο ίδιος.
Η δεύτερη φάση χαρακτηρίζεται από τη συσσώρευση πρωτεϊνών Tau και αμυλοειδούς στον εγκέφαλο. Ενώ οι περισσότεροι εγκέφαλοι έχουν κάποιο επίπεδο και από τις δύο αυτές πρωτεΐνες σε προχωρημένη ηλικία, η σοβαρή συσσώρευσή τους μπορεί να σχηματίσει πλάκες και συστροφές, υπεύθυνες για τα συμπτώματα της άνοιας. Στη φάση αυτή, εμφανίζονται τα χαρακτηριστικά σημάδια της γνωστικής κατάρρευσης που συνήθως συνδέουμε με την άνοια — όπως η απώλεια μνήμης, οι δυσκολίες στη γλώσσα και τα προβλήματα στη σκέψη και τη λογική.
Άνοια: Έγκαιρη ανίχνευση, έγκαιρη παρέμβαση, πρόληψη
Για τις ανάγκες της έρευνας, οι επιστήμονες ανέλυσαν τους εγκεφάλους 84 δωρητών μετά θάνατον, οι οποίοι είχαν νοσήσει από Αλτσχάιμερ. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μηχανική μάθηση για να παρακολουθήσουν τα επίπεδα της Tau και του αμυλοειδούς στον εγκέφαλο.
Οι συγγραφείς της μελέτης διαπίστωσαν ότι ακόμη και σε δωρητές με χαμηλά επίπεδα αυτών των προβληματικών πρωτεϊνών, υπήρχαν ήδη σημάδια εκφύλισης, με αρκετούς κρίσιμους ανασταλτικούς νευρώνες να έχουν χαθεί.
Ο επικεφαλής συγγραφέας, Δρ Μαριάνο Γκαμπίτο, καθηγητής νευροεπιστήμης, δήλωσε ότι αυτή η εκφύλιση μπορεί να επιδεινωθεί με τον χρόνο, προκαλώντας περαιτέρω διαταραχές, καθώς η νόσος εξαπλώνεται σε εγκεφαλικές περιοχές που αφορούν τη γλώσσα και τη μνήμη.
Προηγούμενη μελέτη που εξέτασε τις εγκεφαλικές απεικονίσεις περισσότερων από 100 εθελοντών με οικογενειακό ιστορικό Αλτσχάιμερ διαπίστωσε επίσης ότι όσοι είχαν υψηλότερα επίπεδα και των δύο πρωτεϊνών ήταν πιο πιθανό να παρουσιάσουν απώλεια μνήμης και μειωμένη διάρκεια προσοχής.
Ο Δρ Γκαμπίτο εξήγησε: «Η ταυτοποίηση των πρώτων νευρώνων που χάνονται θα μπορούσε να είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη θεραπευτικών παρεμβάσεων που θα τους προστατεύσουν και θα αποτρέψουν περαιτέρω γνωστική έκπτωση.»
Οι ερευνητές τώρα θέλουν να διαπιστώσουν εάν αυτό σημαίνει ότι μπορούν να προβλέψουν με ακρίβεια τη γνωστική έκπτωση. Είναι αισιόδοξοι ότι η έγκαιρη παρέμβαση κατά τη λεγόμενη «φάση της αόρατης εξέλιξης» θα μπορούσε να καθυστερήσει — ή ακόμα και να αποτρέψει — την πρόοδο της θανατηφόρας αυτής νόσου.
«Η μακρά προ-συμπτωματική και σιωπηλή περίοδος της νόσου δημιουργεί ευκαιρίες για έγκαιρη ανίχνευση, έγκαιρη παρέμβαση, ακόμη και πρόληψη των συμπτωμάτων της άνοιας», δήλωσε ο Δρ Ίγκορ Καμάργκο Φόντανα, διευθυντής προγραμματισμού επιστημονικών συνεδρίων στην Alzheimer’s Association.
