Οι φανατικοί της λογοτεχνίας επιστημονικής φαντασίας είναι πιθανόν τις επόμενες δεκαετίες να αντικρίσουν γνώριμες εικόνες. Ήδη καταγράφονται ακραία καιρικά φαινόμενα και εμφανίζονται νέες επιδημίες – ο κόσμος αλλάζει και μας… τρομάζει.
Η κλιματική αλλαγή είναι πλέον μόνιμο θέμα συζήτησης και ανησυχίας τα τελευταία χρόνια. Όχι άδικα, μιας και αποτελεί ένα σοβαρό κίνδυνο για τη ζωή μας. Το περιβάλλον και η ανθρωπότητα έχουν ήδη πληγεί από τις επιπτώσεις της, ενώ για το μέλλον διαφαίνεται επιδείνωση της κατάστασης, αν δεν ληφθούν μέτρα.
Τι είναι;
Ως κλιματική αλλαγή νοείται η μεταβολή του παγκόσμιου κλίματος, και ειδικότερα των μετεωρολογικών συνθηκών, που εκτείνεται σε μεγάλη χρονική κλίμακα. Στη Σύμβαση-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για τις Κλιματικές Μεταβολές (UNFCC) ορίζεται ως «η μεταβολή στο κλίμα που οφείλεται άμεσα ή έμμεσα σε ανθρώπινες δραστηριότητες», διακρίνοντας έτσι τον όρο από την κλιματική μεταβλητότητα, που έχει φυσικά αίτια.
Είμαστε «ένοχοι»;
Με λίγα λόγια, ως είδος είμαστε υπεύθυνοι για αυτή την εξέλιξη στο κλίμα. Είτε σκόπιμα είτε άθελά του, ο άνθρωπος καταστρέφει καθημερινά το «σπίτι» του, που δεν είναι άλλο από τη Γη. Η παρέμβασή μας στη φύση με διάφορους τρόπους έχει επιδράσει καταλυτικά σε αυτή την αλλαγή, με το περιβάλλον να διαταράσσεται και τους επιστήμονες να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για το μέλλον του πλανήτη που προβλέπεται δυσοίωνο.
Ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η χρήση ορυκτών καυσίμων, έχουν προκαλέσει αύξηση των ποσοτήτων διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων που έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε «αέρια του θερμοκηπίου». Τα αέρια αυτά απορροφούν την υπέρυθρη ακτινοβολία που εκπέμπεται από τη Γη, αποτρέποντας την ελεύθερη διαφυγή της στο διάστημα.
Πώς επηρεάζει η κλιματική αλλαγή την υγεία μας
Η κλιματική αλλαγή έχει πολλαπλές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία. Μεταξύ άλλων, ανάλογα με το γεωγραφικό εύρος, μπορεί να διαταραχθεί η εποχικότητα ορισμένων μολυσματικών νόσων. Αναδυόμενοι ιοί και καινούριες επιδημίες, όλα αυτά που κάποτε φάνταζαν μακρινά και τα βλέπαμε μόνο σε δυστοπικές ταινίες, σήμερα γίνονται ολοένα και πιο αληθινά και απειλητικά για την επιβίωσή μας.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση ευθύνεται για περίπου 7 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους ετησίως, με τη μακροχρόνια έκθεση σε ρύπους να συνδέεται επίσης και με αυξημένο κίνδυνο για νευροεκφυλιστικές παθήσεις, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ και το Πάρκινσον.
Επιπτώσεις στο περιβάλλον
Εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, μειώνεται το ατμοσφαιρικό όζον, ενώ λιώνουν οι παγετώνες και ανεβαίνει η στάθμη της θάλασσας. Επιπλέον, επηρεάζονται τα οικοσυστήματα, με καλλιέργειες και ζώα να απειλούνται, αλλά και τα υδρολογικά συστήματα, με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι άνθρωποι να μην έχουν πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό.
Κλιματική αλλαγή και αύξηση της θερμοκρασίας
Ένα από τα πιο εμφανή συμπτώματα της κλιματικής αλλαγής είναι η άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας. Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Nature», αποκαλύπτεται κάτι εξαιρετικά ανησυχητικό. Αν η παγκόσμια θερμοκρασία αυξηθεί κατά 3,5°C μέχρι το 2100, το 92% των παιδιών που γεννήθηκαν το 2020 –ποσοστό που αντιστοιχεί σε 111 εκατομμύρια ανθρώπους– θα εκτεθούν κατά τη διάρκεια της ζωής τους σε πρωτοφανείς καύσωνες, κάτι που θα έχει αρνητικές συνέπειες στη σωματική και την ψυχική τους υγεία.
Επηρεαζόμαστε δε ήδη με πολύ περισσότερους τρόπους από αυτούς που νομίζουμε. Συγκεκριμένα, μελέτη που δημοσιεύτηκε στον «Guardian» αποκάλυψε πως, καθώς αυξάνονται οι θερμοκρασίες και τις νυχτερινές ώρες, ακόμα και ο ύπνος μας γίνεται όλο και πιο δύσκολος. Παράλληλα, η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία αναφέρει ότι υπάρχουν και σοβαρές επιπτώσεις που περιλαμβάνουν αύξηση των συμπτωμάτων κατάθλιψης, των αποπειρών αυτοκτονίας, καθώς και της επιθετικότητας, της εγκληματικότητας και της βίαιης συμπεριφοράς.
Οι πυρκαγιές είναι ένα πιο σύνθετο πρόβλημα, το οποίο πιθανότατα θα γίνει ακόμα πιο δύσκολο λόγω της επιδείνωσης της κατάστασης. Η αύξηση της θερμοκρασίας, οι πιο έντονοι άνεμοι και οι περίοδοι με ελάχιστη ή καθόλου βροχόπτωση δημιουργούν τις κατάλληλες συνθήκες για πιο συχνές και μεγαλύτερες πυρκαγιές, ενώ τα σωματίδια που εκπέμπονται από αυτές μπορούν να ταξιδέψουν χιλιάδες χιλιόμετρα και να επηρεάσουν την υγεία ανθρώπων που μένουν πολύ μακριά από την εστία της φωτιάς.
Δεν είναι, όμως, μόνο η ακραία ζέστη. Τα επόμενα χρόνια, οι έντονες καταιγίδες προβλέπεται να γίνουν συχνότερες και εντονότερες, ενώ αναμένεται να αυξηθεί και το φαινόμενο των αιφνίδιων πλημμυρών, που είναι εξίσου καταστροφικές.
Υπάρχει γυρισμός;
Η κοινωνία στο σύνολό της έχει ξεκινήσει κάποιες «πράσινες» δράσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, όμως και ο καθένας από εμάς ξεχωριστά πρέπει να βάλει το «λιθαράκι» του. Ο τρόπος που ζούμε, μετακινούμαστε και καταναλώνουμε μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο. Άραγε, προλαβαίνουμε;
Τα ατμοσφαιρικά αιωρούμενα σωματίδια θεωρούνται υπεύθυνα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, για 3 έως 10 εκατομμύρια θανάτους στον πλανήτη μας κάθε χρόνο. Για την Ευρώπη η αντίστοιχη εκτίμηση είναι 200 με 500 χιλιάδες θάνατοι ετησίως.
