Σε μια καθημερινότητα που όλοι τρέχουμε να τα προλάβουμε όλα – δουλειά, οικογένεια, φίλους, υποχρεώσεις – ξεχνάμε αρκετές φορές το πιο βασικό: τη ξεκούραση και τον εαυτό μας.
Νιώθετε και εσείς συχνά κουρασμένοι, χωρίς καθόλου ενέργεια, ακόμη κι αν έχετε κοιμηθεί καλά και αρκετά; Μπορεί να φταίει ότι δεν έχετε ξεκουραστεί ψυχικά.
Τι είναι η ψυχική ξεκούραση;
Δεν είναι μόνο ο ύπνος που μας ανανεώνει και μας ξεκουράζει. Χρειαζόμαστε και διάλειμμα από τα συναισθήματα και τις σκέψεις των άλλων. Όταν συνεχώς ακούμε προβλήματα, λύνουμε καταστάσεις ή στηρίζουμε τους πάντες, ο εγκέφαλος εξαντλείται, με αποτέλεσμα να μην μας μένει ενέργεια και διάθεση για τον ίδιο μας τον εαυτό.
Ψυχική ξεκούραση σημαίνει λοιπόν:
- Να κάνουμε παύση από τα βάρη των άλλων.
- Να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να μην είναι πάντα «διαθέσιμος» για όλους.
- Να μην αισθανόμαστε ενοχές όταν βάζουμε όρια στις σχέσεις μας με τους άλλους, με στόχο να προστατέψουμε τον εαυτό μας.
Τα όρια δεν είναι εγωισμός, είναι υγεία
Πολλοί φοβούνται ότι αν πουν «όχι», θα φανεί ότι δεν νοιάζονται. Στην πραγματικότητα, όμως, το να φροντίζει κανείς τον εαυτό του τον κάνει πιο ικανό να φροντίσει και τους άλλους.
Πολλοί, όπως τονίζουν οι ειδικοί, μπορεί να αισθάνονται συναισθηματικά εξαντλημένοι και αόρατοι αλλά επειδή συνήθως υπάρχει μια πεποίθηση ότι αν σταματήσουν να είναι πάντα διαθέσιμοι για όλους, θα χάσουν την αξία τους σε μια σχέση, συνεχίζουν να δίνουν.
Υπάρχουν όμως, ξεκάθαρα σημάδια όταν η υποστηρικτική συμπεριφορά έχει περάσει σε ανθυγιεινή περιοχή: όταν νιώθουμε ένοχοι ή άγχος όταν προσπαθούμε να πούμε όχι, οι άλλοι περιμένουν να είμαστε διαθέσιμοι χωρίς να προσφέρουν το ίδιο, και τα δικά μας θέματα παραμένουν αόρατα ενώ τα δικά τους κυριαρχούν.
Με αυτά να είναι συχνά συμπτώματα συναισθηματικής εξουθένωσης. Όταν μάλιστα το νευρικό μας σύστημα έχει συνδεθεί στο να προτεραιοποιεί τις ανάγκες των άλλων ως μορφή σύνδεσης ή επιβίωσης, το να θέσουμε ένα όριο μπορεί να μας κάνει να νιώσουμε σαν να είμαστε σκληροί ή εγωιστές.
Άνθρωποι που παρερμηνεύουν την ενσυναίσθηση ως απεριόριστη συναισθηματική διαθεσιμότητα, ειδικά όσοι βρίσκονται σε ρόλους φροντίδας, είναι πιο ευάλωτοι στην εξουθένωση, σύμφωνα με τους ειδικούς.
Το να θέσουμε ένα υγιές όριο σημαίνει να έχουμε συμπόνια για τον πόνο του φίλου μας χωρίς να αναλαμβάνουμε το πρόβλημά του ή να γινόμαστε υπεύθυνοι για τη λύση. Μπορούμε να νοιαζόμαστε για κάποιον χωρίς να κουβαλάμε το συναισθηματικό του βάρος. Έτσι, όταν η ενσυναίσθηση δεν συνοδεύεται από υγιή όρια και αποφασιστική επικοινωνία, η ίδια η ποιότητα που μας βοηθά να συνδεθούμε γίνεται η πηγή της κόπωσης.
Τι είναι υγιές όριο;
- Να λεμέ «όχι» χωρίς να απολογούμαστε.
- Να μην απαντάμε άμεσα σε κάθε μήνυμα ή τηλεφώνημα.
- Να ζητάμε χώρο όταν το χρειαζόμαστε
Πώς να ξεκινήσουμε την ψυχική μεας ξεκούραση;
- Παρατηρήστε πότε εξαντλείστε.
- Αν νιώθετε συχνά ένταση μετά από συνομιλίες με άλλους, είναι σημάδι ότι κάτι σας κουράζει ψυχικά.
- Εξασκηθείτε στο “Όχι, δεν μπορώ τώρα”.
- Δεν χρειάζεται εξήγηση. Η ανάγκη σου για ξεκούραση είναι αρκετή.
- Φτιάξτε “ήσυχες ώρες” μέσα στην ημέρα σας. Μισή ώρα χωρίς κινητό, χωρίς αιτήματα, μόνο εσύ κι ό,τι σε ηρεμεί.
- Κάνε check-in με τον εαυτό σου. Ρωτήστε τον: “Πώς νιώθω σήμερα; Τι χρειάζομαι;” Όχι τι χρειάζονται οι άλλοι – εσείς.
Το να νοιαζόμαστε για τον εαυτό μας είναι απαραίτητο, όχι πολυτέλεια. Η ψυχική ξεκούραση και τα όρια είναι η ενέργεια που χρειαζόμαστε για να συνεχίσουμε να προσφέρουμε — χωρίς να εξαντλούμαστε, πάντα δείχνοντας σεβασμό στις δικές μας ανάγκες.