Για δεκαετίες, οι επιστήμονες του ύπνου προειδοποιούσαν για τους κινδύνους του «πολύ ύπνου», συνδέοντάς τον με καρδιοπάθειες, κατάθλιψη, ακόμη και πρόωρο θάνατο. Όμως, αλήθεια, είμαστε σίγουροι αν η εκτίμησή μας για το πόσο πραγματικά κοιμόμαστε και για το αν ο ύπνος μας είναι ποιοτικός είναι σωστή; Μια νέα μεγάλης κλίμακας μελέτη έρχεται να δώσει την απάντηση, αφού υποστηρίζει πως οι άνθρωποι είναι κακοί στο να αξιολογούν τη διάρκεια και την ποιότητα του ύπνου τους.
Στην εν λόγω έρευνα, οι μελετητές τοποθέτησαν fitness trackers σε σχεδόν 90.000 ενήλικες για μία εβδομάδα και παρακολούθησαν την υγεία τους για περίπου επτά χρόνια. Μεταξύ αυτών που δήλωσαν ότι κοιμούνται πάνω από 8 ώρες τη νύχτα, σχεδόν το 22% στην πραγματικότητα κοιμόταν λιγότερο από 6 ώρες, σύμφωνα με τα δεδομένα των συσκευών. Αυτοί οι συμμετέχοντες ήταν που δημιουργούσαν ψευδείς εντυπώσεις για τους κινδύνους του πολύ ύπνου, καθώς αλλοίωναν τα στατιστικά στις μελέτες που βασίζονταν σε αυτοαναφορές.
Η έρευνα, δημοσιευμένη στο επιστημονικό περιοδικό Health Data Science, δείχνει μια εντυπωσιακή απόκλιση ανάμεσα στον υποκειμενικό και τον πραγματικό ύπνο που επηρέασε δεκαετίες επιστημονικών συμπερασμάτων. Όταν οι ερευνητές εξέτασαν αυτούς που και ανέφεραν ότι είχαν, αλλά και που όντως είχαν μακρύ ύπνο, οι υποτιθέμενοι κίνδυνοι για την υγεία εξαφανίζονταν σχεδόν εντελώς.
Ύπνος, όλη η αλήθεια
Δεδομένα από μια τεράστια βάση υγείας με στοιχεία εκατοντάδων χιλιάδων Βρετανών εξετάστηκαν ενδελεχώς και αναλύθηκαν, ώστε να «λάμψει» η αλήθεια. Αντί για ερωτηματολόγια, οι μελετητές χρησιμοποίησαν ειδικές συσκευές σε ρολόγια χειρός για να μετρήσουν αντικειμενικά τον ύπνο των συμμετεχόντων.
Οι συσκευές δεν μέτρησαν μόνο τη διάρκεια, αλλά και τις εξής παραμέτρους:
- Το μοτίβο και τη χρονική συνέπεια του ύπνου
- Το πόσο διακοπτόταν ο ύπνος
- Τη σταθερότητα του βιολογικού ρολογιού
Οι μετρήσεις ομαδοποιήθηκαν σε τρεις βασικές κατηγορίες:
- Διάρκεια και ώρα ύπνου
- Σταθερότητα και «ανθεκτικότητα» του ρυθμού ύπνου
- Κατακερματισμός ύπνου (αποτελεσματικότητα, νυχτερινές αφυπνίσεις κ.α.)
Η μελέτη συνέδεσε τα προβλήματα ύπνου με 172 διαφορετικές ασθένειες. Ορισμένοι συσχετισμοί ήταν ιδιαίτερα έντονοι:
- Όσοι είχαν έντονα διαταραγμένο ρυθμό ύπνου είχαν τριπλάσιο κίνδυνο για σωματική εξασθένιση λόγω ηλικίας και διπλάσιο κίνδυνο για γάγγραινα.
- Μέχρι και 37% του κινδύνου για Πάρκινσον και 36% για διαβήτη τύπου 2 θα μπορούσε να αποδοθεί σε διαταραχές στον ρυθμό ύπνου.
- Για 92 ασθένειες, πάνω από το 20% του κινδύνου σχετίστηκε με κακό ύπνο.
Ύπνος, ρυθμός και διάρκεια
Το πιο εντυπωσιακό εύρημα της μελέτης ήταν ότι ο ρυθμός του ύπνου, δηλαδή το πότε και το πόσο σταθερά κοιμάται κανείς, ήταν σημαντικότερος από τη διάρκεια. Προβλήματα στον ρυθμό συνδέθηκαν με 83 ασθένειες που δεν σχετίζονταν καθόλου με τη διάρκεια, όπως:
- Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
- Νεφρική ανεπάρκεια
- Σακχαρώδης διαβήτης
Για παράδειγμα, η ΧΑΠ, που είναι μία από τις κύριες αιτίες θανάτου παγκοσμίως, δεν είχε ποτέ συνδεθεί με τον ρυθμό ύπνου μέχρι τώρα. Οι μετρήσεις έδειξαν σαφή σχέση. Όσο χειρότερος ο ρυθμός του ύπνου, τόσο υψηλότερος ο κίνδυνος.
Η βιολογική εξήγηση
Η μελέτη εντόπισε και βιολογικούς δείκτες, που ίσως εξηγούν τη σχέση κακού ύπνου και ασθενειών. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν:
- Λευκά αιμοσφαίρια
- Ηωσινόφιλα
- C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP)
Ο διαταραγμένος ύπνος, τέλος, φαίνεται να προκαλεί συστηματική φλεγμονή, η οποία στη συνέχεια μπορει να οδηγήσι σε χρόνια προβλήματα υγείας.
