Πόσο διαβάζει ο κόσμος; Έχει αλλάξει αυτό από το παρελθόν; Τα νέα δεν είναι τόσο ευχάριστα. Τα τελευταία 20 χρόνια, ο αριθμός αυτών που διαβάζουν καθημερινά για ευχαρίστηση έχει σημειώσει σημαντική πτώση. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με αμερικανική έρευνα, η καθημερινή ανάγνωση, πέραν της εργασίας και των σπουδών, μειώθηκε κατά περίπου 3% κάθε χρόνο, μεταξύ 2003 και 2023.
Διαρκής η μείωση των αναγνωστών
Σύμφωνα με την έρευνα American Time Use Survey, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό iScience, πολλοί από τους ανθρώπους που διάβαζαν σταμάτησαν αυτή τη συνήθειά τους ή την έκαναν λιγότερο συχνά. Οι μελετητές ανησυχούν για αυτή την εξέλιξη, καθώς, όπως αναφέρουν, η ανάγνωση υπήρξε ιστορικά ένας εύκολα προσβάσιμος, υψηλής επίδρασης τρόπος δημιουργικής ενασχόλησης και βελτίωσης της ποιότητας ζωής μας. Πρόσθεσαν δε ότι «όταν χάνεται ένα από τα απλούστερα και πολυτιμότερα εργαλεία για τη βελτίωση της ψυχικής υγείας, πρόκειται για μια σοβαρή απώλεια».
Η κορύφωση καταγράφηκε το 2004, όταν το 28% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι διάβαζε καθημερινά, ενώ το 2023 το ποσοστό αυτό έπεσε στο 16%. Τα δεδομένα προήλθαν από περισσότερους από 236.000 Αμερικανούς που συμμετείχαν στην εν λόγω μελέτη, αλλά αντικατοπτρίζει πιθανόν το τι συμβαίνει και σε μεγάλο μέρος του υπόλοιπου κόσμου. Η έννοια της «ανάγνωσης» δεν περιοριζόταν στα βιβλία, αλλά περιλάμβανε και περιοδικά, εφημερίδες, είτε σε έντυπη, είτε σε ηλεκτρονική, είτε σε ηχητική μορφή.
Σύμφωνα με την έρευνα, η πτώση παρατηρήθηκε σε όλες τις κοινωνικές ομάδες, αλλά ήταν εντονότερη σε συγκεκριμένες, όπως στους Αφροαμερικανούς, σε άτομα με χαμηλότερα εισοδήματα ή επίπεδα εκπαίδευσης, καθώς και σε κατοίκους αγροτικών περιοχών. Οι γυναίκες εξακολουθούν να διαβάζουν για ευχαρίστηση σε μεγαλύτερο ποσοστό από ό,τι οι άνδρες. Οι ερευνητές διαπιστώνουν ότι πιθανόν τα άτομα που θα μπορούσαν να ωφεληθούν περισσότερο από την ανάγνωση, όπως οι πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, είναι αυτά που τελικά ωφελούνται λιγότερο.
Παράλληλα, η μελέτη έδειξε ότι όσοι διαβάζουν για ευχαρίστηση αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στο διάβασμα απ’ ό,τι στο παρελθόν, ενώ το ποσοστό των ανθρώπων που διαβάζει με τα παιδιά τους παρέμεινε σταθερό.
Γιατί δεν διαβάζουμε, σύμφωνα με την έρευνα
Σχετικά με τις αιτίες, οι επιστήμονες αναφέρουν ότι σίγουρα έχουν να κάνουν με την ψηφιακή κουλτούρα, που έχει εισβάλει για τα καλά στη ζωή μας. Όμως δεν μένουν μόνο εκεί. Σημειώνουν ότι υπάρχουν και άλλα ζητήματα που εμποδίζουν ή αποτρέπουν τους ανθρώπους από το να διαβάζουν για ευχαρίστηση.
Κάποια από αυτά είναι η περιορισμένη πρόσβαση σε αναγνωστικό υλικό, η οικονομική ανασφάλεια και η μείωση του ελεύθερου χρόνου.
Αν, για παράδειγμα, κάποιος εργάζεται σε πολλές δουλειές ίσως να μην έχει τον χρόνο και τη διαύγεια να διαβάσει ή αν κάποιος αντιμετωπίζει προβλήματα μετακίνησης, αν μιλάμε για έντυπα βιβλία, ενδεχομένως να μην του είναι εύκολο να επισκεφτεί ένα βιβλιοπωλείο ή μία βιβλιοθήκη. Αξίζει να σημειωθεί, βέβαια, ότι πέρσι στις ΗΠΑ οι πωλήσεις έντυπων βιβλίων παρουσίασαν μια μικρή άνοδο μετά από δύο χρόνια πτώσης.
Η συνεχής και σταθερή απομάκρυνση από την ανάγνωση εγείρει ανησυχίες στους μελετητές, κάνοντάς τους να φοβούνται για το τι μέλλει γενέσθαι. Μπορεί κάποτε αυτή η συνήθεια να εκλείψει, κάτι που θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ανθρωπότητα;
