Μια πολλά υποσχόμενη τεχνολογική ανακάλυψη ανοίγει για πρώτη φορά πραγματικό παράθυρο ελπίδας σε όσους έχουν χάσει την όσφρησή τους. Ερευνητές ανέπτυξαν μια πρωτοποριακή συσκευή που επιτρέπει στους ανθρώπους να αντιλαμβάνονται την παρουσία οσμών, όχι μέσω της κλασικής οσφρητικής οδού, αλλά μεταφράζοντάς τες σε διαφορετικές αισθήσεις.
Η απώλεια όσφρησης (ανοσμία ή υποσμία) δεν είναι τόσο σπάνια όσο ίσως νομίζουμε. Επηρεάζει περίπου το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού και μπορεί να οφείλεται σε λοιμώξεις, φάρμακα ή τραυματισμούς. Παρότι υπάρχουν λύσεις για την απώλεια όρασης και ακοής, η επιστήμη δεν είχε έως σήμερα ένα αντίστοιχο βοήθημα για την όσφρηση. Η νέα συσκευή, λοιπόν, έρχεται να καλύψει ένα πραγματικό κενό, δημιουργώντας προοπτικές για περισσότερους από ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους.
Πώς λειτουργεί η πρωτοποριακή τεχνολογία
Η διεθνής ομάδα επιστημόνων βασίστηκε στην αρχή της αισθητηριακής υποκατάστασης, δηλαδή στη δυνατότητα ενός υγιούς αισθητηρίου συστήματος να «μεταφέρει» πληροφορίες που ένα άλλο, κατεστραμμένο, δεν μπορεί πλέον να προσφέρει.
Η συσκευή αποτελείται από δύο βασικά στοιχεία:
-
Μια “ηλεκτρονική μύτη” (e-nose) που ανιχνεύει τις οσμές και τις μετατρέπει σε έναν μοναδικό ψηφιακό κώδικα.
-
Ένα μικρό μαγνητικό κλιπ τοποθετημένο στο ρινικό διάφραγμα, το οποίο διεγείρει το τρίδυμο νεύρο μέσω ηλεκτρικών παλμών.
Το τρίδυμο νεύρο δεν ανιχνεύει οσμές με τον κλασικό τρόπο, αλλά μεταφέρει αισθήσεις όπως θερμότητα, ψύχος, ερεθισμό ή πίεση. Οι ερευνητές αξιοποίησαν αυτή τη λειτουργία ώστε ο εγκέφαλος να αρχίσει να συνδέει συγκεκριμένα μοτίβα διέγερσης με συγκεκριμένες οσμές. Έτσι, ένας εντελώς νέος «κώδικας» αίσθησης δημιουργείται και σταδιακά γίνεται αναγνωρίσιμος από το άτομο.
Τι έδειξε η νέα μελέτη για τις αισθήσεις
Η συσκευή δοκιμάστηκε σε 65 άτομα, εκ των οποίων 52 είχαν απώλεια όσφρησης και 13 φυσιολογική όσφρηση. Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε τέσσερα διαφορετικά πειράματα.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά:
-
Όλοι κατάφεραν να αντιληφθούν την παρουσία μορίων οσμής μέσω της συσκευής.
-
Οι περισσότεροι μπόρεσαν να διακρίνουν μεταξύ δύο διαφορετικών οσμών.
-
Η αποτελεσματικότητα ήταν ίδια τόσο σε άτομα με ανοσμία όσο και σε άτομα με φυσιολογική όσφρηση.
Αυτό δείχνει ότι το τριδυμικό σύστημα μπορεί να λειτουργήσει ως αξιόπιστος δίαυλος μετάδοσης αισθητηριακών πληροφοριών, ανεξάρτητα από την κατάσταση του οσφρητικού συστήματος.
Τι μένει να γίνει
Η συσκευή βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο ανάπτυξης, προς το παρόν είναι ένα εργαστηριακό πρωτότυπο. Τα επόμενα βήματα περιλαμβάνουν:
-
την αύξηση του αριθμού των οσμών που μπορεί να κωδικοποιήσει,
-
την επέκταση των μοτίβων ηλεκτρικής διέγερσης,
-
και τη δημιουργία μιας μικρής, φορητής συσκευής που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην καθημερινότητα.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο Science Advances και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα βήματα στην αναζήτηση μιας λύσης για την απώλεια όσφρησης.
Η όσφρηση δεν είναι απλώς μια αίσθηση ευχαρίστησης. Συνδέεται με την ασφάλεια, με τη γεύση, ακόμη και με τη συναισθηματική μνήμη. Η απώλειά της μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής.
