Το χορευτικό είδος που με τις κινήσεις του παραβίασε τα αυστηρά όρια του σύγχρονου χορού, εμφανίστηκε στις αρχές του 1970 στο Άμxερστ της Μασαχουσέτης και ήταν το αποτέλεσμα της πειραματικής δουλειάς μιας ομάδας αξιόλογων χορευτών. O αμερικανός χορευτής Steve Paxton και άλλοι, όπως οι Nancy Starksmith, Nita Little, Danny Lepkoff, πάντρεψαν τεχνικές πολεμικών τεχνών -π.χ. του Aikido και του Judo- με το σύγχρονο χορό, και το σπινθηροβόλο αποτέλεσμα ήταν η γέννηση του contact improvisation.





Με κύριο χαρακτηριστικό του τη «σφαιρική» κίνηση δύο ανθρώπων στο χώρο και έντονο το στοιχείο διαλογισμού στη φιλοσοφία του, το contact ταξίδεψε στον πλανήτη μέσα από τις παραστάσεις των χορευτών και σήμερα ενδιαφέρει μια μεγάλη κοινότητα ανθρώπων τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη. Παρότι δεν ανήκει στα εμπορικά είδη χορού, στη χώρα μας διδάσκεται από τη ήδη από το 1990. Σήμερα, μαθήματα contact improvisation οργανώνονται σε σχολές θεάτρου ή χορού όπως και σε χώρους όπου διδάσκονται διάφορες εναλλακτικές πρακτικές κίνησης.





Το contact improvisation προσφέρει ευεξία και απόλαυση, δυναμώνει τους μυς και τονώνει το σώμα, οξύνει τις αισθήσεις και την αντίληψη και είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο για τις αρθρώσεις λόγω της ρευστότητας της κίνησης. Oι ασκούμενοι στο contact μαθαίνουν να ισορροπούν, να αφήνονται στη ροή, να συνδέονται με το παρόν και να ανακαλύπτουν, μέσα από τους αυτοσχεδιασμούς, νέους τρόπους έκφρασης και επικοινωνίας. Νιώθουν πιο ανάλαφροι, με αποτέλεσμα να περπατάνε και να κινούνται με τη λιγότερη δυνατή προσπάθεια. Διαθέτουν πιο ευέλικτη κίνηση και πιο γρήγορα αντανακλαστικά. Ίσως ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά στο contact improvisation είναι ότι δεν υπάρχουν χορογραφίες ενός συγκεκριμένου στυλ, αλλά επιτρέπεται στον καθένα να εκφράσει τις ιδιαιτερότητες της κίνησής του με φυσικό τρόπο.





O «αυτοσχεδιασμός μέσω της επαφής», όπως ελεύθερα θα μεταφράζαμε τον όρο, μοιάζει με ένα αυτοσχεδιαστικό παιχνίδι επικοινωνίας. Στηρίζεται στην κίνηση δύο ανθρώπων, οι οποίοι «χρησιμοποιώντας το σημείο της επαφής που αλλάζει διαρκώς, ακολουθούν τη ροή που δημιουργείται μεταξύ τους μέσα από ένα συνεχή σωματικό διάλογο».

Το «contact» υποδηλώνει την αίσθηση της επαφής σε όλα τα επίπεδα, στο φυσικό, στο συγκινησιακό αλλά και στο νοητικό. O μαθητής ασκείται στην απόκτηση της επίγνωσης και στη σύνδεση με τον εαυτό του μέσα από την καλλιέργεια των αισθήσεών του, ενώ συγχρόνως αντιλαμβάνεται τους τρόπους με τους οποίους συνηθίζει να επικοινωνεί με το περιβάλλον του. Παράλληλα, διευρύνει τη φαντασία του και την προσωπική του έκφραση μέσα από την ελεύθερη κίνηση, ενώ σταδιακά αναγνωρίζει τα πρότυπα σκέψης που καθρεφτίζονται στο σώμα του.





Σε αντίθεση με άλλα είδη χορού με προκαθορισμένη κινησιολογία, οι χορευτές στο contact κινούνται σύμφωνα με τους νόμους της φυσικής, όπως τη βαρύτητα, την κεντρομόλο και τη φυγόκεντρο δύναμη, την ορμή και την αδράνεια. Είναι μάλιστα απαραίτητο και οι δύο χορευτές να ανταποκρίνονται με ευαισθησία και φαντασία στο μεταξύ τους σωματικό διάλογο. Καθώς το contact, στην κλασική του προσέγγιση, δεν βασίζεται στη μουσική, έχει ως συνέπεια το να αναπτύσσεται η μουσικότητα του ίδιου του σώματος του χορευτή και να καλλιεργείται η εσωτερικότητά του. Ένας τρόπος για να κάνει κανείς πρακτική στο contact improvisation, πέραν του μαθήματος, είναι το jam. Εκεί συναντιούνται άνθρωποι που ενδιαφέρονται να αυτοσχεδιάσουν μεταξύ τους, με στόχο να απολαύσουν την κίνηση και να εξασκηθούν ελεύθερα πάνω στο contact improvisation.





Το contact improvisation απευθύνεται είτε σε επαγγελματίες χορευτές είτε σε ερασιτέχνες που ενδιαφέρονται σοβαρά να ασχοληθούν με την κίνηση. Η Χριστίνα Κλεισιούνη μάς εξηγεί ότι το contact improvisation είναι μια προσέγγιση στο χορό που εμπεριέχει μεθόδους για να αναπτύξει κανείς δεξιότητες και να καλλιεργήσει την κίνησή του. Τέτοιες είναι Στα μαθήματα συχνά συμμετέχουν άνθρωποι από 20 ως 50 ετών, χωρίς ωστόσο κάποια ηλικία να θεωρείται απαγορευτική, ενώ μάλιστα ο χορός θεωρείται ιδιαίτερα κατάλληλος για τα παιδιά.

Σημαντικό είναι κάθε ενδιαφερόμενος, προτού μπει σε κάποια ομάδα, να συζητήσει ανοιχτά το ιατρικό του ιστορικό με το δάσκαλο. Ειδικά για ανθρώπους με προβλήματα στα γόνατα, τη μέση ή ιστορικό εγχειρήσεων, η σχετική ενημέρωση του δασκάλου είναι αναγκαία. Έτσι, ακόμα και με περιορισμούς, θα μπορέσει να καθοδηγήσει τον ασκούμενο με ασφάλεια.





Στο Εργαστήριο μαθημάτων χορού της Χριστίνας Κλεισιούνη, οργανώνεται 1 φορά την εβδομάδα διδασκαλία του contact improvisation και τις υπόλοιπες ημέρες διδάσκεται το μάθημα « Συνειδητή κίνηση και αυτοσχεδιασμός», που απευθύνεται σε όλους, αλλά είναι άκρως απαραίτητο για τους αρχάριους που επιθυμούν να διδαχτούν contact improvisation. Μέσα από το μάθημα αυτό, ένας αρχάριος εξοικειώνεται με το κύλισμα στο πάτωμα, μαθαίνει για τη σπειροειδή κίνηση και διδάσκεται πώς να στηρίζει και να στηρίζεται, να οδηγεί και να ακολουθεί χορεύοντας. όπως και για να «διαβάζει» το σώμα του παρτενέρ του, καθώς βρίσκονται και οι δύο σε κίνηση. Επίσης, διδάσκεται πώς να πέφτει και να ξανασηκώνεται με ευκολία. Ανακαλύπτει τρόπους για να χρησιμοποιεί καλύτερα τα πέλματά του και να πατάει με μεγαλύτερη στήριξη, όπως και μεθόδους για να συνδέει τον αυχένα και το κεφάλι με τον κόκκυγα στην κίνησή του. Μετά το πρώτο διάστημα προσαρμογής, το οποίο εξαρτάται από τον κάθε μαθητή, αποφασίζει ο ίδιος πόσες φορές την εβδομάδα θα συμμετέχει στα μαθήματα.





Το μάθημα ξεκινάει με ζέσταμα. Τα μέλη της ομάδας ζεσταίνουν το σώμα τους με ήπιο τρόπο και αποκτούν σταδιακά την επιθυμία και την ενέργεια για να κινηθούν. Αυτό γίνεται με κυλίσματα και ασκήσεις που βασίζονται στην εξελικτική κίνηση, σαν το παιδί που προτού περπατήσει, μαθαίνει πρώτα να μπουσουλάει στα τέσσερα. Παράλληλα, το σώμα προετοιμάζεται ώστε να μπορέσει μετά να αντεπεξέλθει και σε άλλες κινήσεις με γρηγορότερο ρυθμό και μεγάλη εναλλαγή στις ποιότητες έκφρασης, εναρμονίζοντας τα στοιχεία του νερού, της φωτιάς, της γης και του αέρα. Ενίοτε η ομάδα εξερευνά συγκεκριμένα μέρη του σώματος μέσα από διάφορες θεματικές ενότητες: π.χ. στην ενότητα «Εμπιστοσύνη», μαθαίνει κανείς βιωματικά πώς να χαλαρώνει και να αφήνεται στην κίνηση.