Έχετε δει κάποιο από τα αυτοκίνητα των «SOS Ιατρών» να διασχίζει γρήγορα τους δρόμους της Αθήνας για να φτάσει στο σπίτι ενός ασθενούς; Οι «SOS Ιατροί» είναι μια ομάδα ιδιωτών γιατρών όλων των ειδικοτήτων (παθολόγοι, καρδιολόγοι, παιδίατροι, χειρουργοί, ορθοπεδικοί, γαστρεντερολόγοι, ψυχίατροι κλπ.) που, τα τελευταία 15 χρόνια, κάνουν κατ’ οίκον επισκέψεις στο Λεκανοπέδιο της Αττικής. Η αμοιβή τους δεν είναι μεγαλύτερη από το κόστος μιας επίσκεψης σε ένα ιδιωτικό ιατρείο (70-80 ευρώ). Οι «SOS Ιατροί» προσφέρουν τις υπηρεσίες τους όλο το 24ωρο, σε ασθενείς που είτε δεν μπορούν να μετακινηθούν είτε δεν θέλουν να εμπλακούν στην ταλαιπωρία της αναμονής στα εξωτερικά ιατρεία ενός νοσοκομείου. Εμείς μιλήσαμε με τον πρόεδρο των «SOS Ιατρών» κ. Γιώργο Θεοχάρη για το έργο τους και τη σημασία των κατ’ οίκον ιατρικών επισκέψεων.
Το 33% των περιστατικών που βλέπουμε είναι λοιμώξεις, από απλές ιώσεις έως και πνευμονίες, συνήθως σε ηλικιωμένους ασθενείς. Επίσης, συναντάμε πολλά καρδιολογικά περιστατικά, όπως αρρυθμίες και προκάρδια άλγη (π.χ. στηθάγχη). Επισκεπτόμαστε συχνά ανθρώπους που πάσχουν από κοιλιακούς πόνους με ποικίλες αιτιολογίες. Μας καλούν, τέλος, ασθενείς με ζάλη ή ίλιγγο, καθώς και σε κρίση πανικού.
Το 75% των περιστατικών μας είναι επείγοντα. Είναι σαφές, παρόλο που διεθνώς δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρο σε ποια κατηγορία ανήκει η «ιατρική στο σπίτι», ότι εμείς τουλάχιστον ασκούμε επείγουσα εξωνοσοκομειακή ιατρική.
Τα περιστατικά μέτριας σοβαρότητας μπορούν να αντιμετωπιστούν με επιτυχία κατ’ οίκον, όπως, λόγου χάρη, ο πυρετός, η ζάλη, η οσφυαλγία, αλλά και η διάρροια και οι έμετοι, που ούτως ή άλλως καθιστούν δύσκολη τη μετακίνηση των ασθενών. Στο σπίτι, επίσης, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε κεφαλαλγίες, κολικούς των νεφρών, πόνους στο στήθος και δύσπνοια μη καρδιολογικής αιτιολογίας, καθώς και κακώσεις λόγω πτώσεων, συχνές ανάμεσα στους ηλικιωμένους.
Στο τηλεφωνικό κέντρο μας (1016) απαντούν γιατροί που κάνουν διαλογή των περιστατικών. Αν, λόγου χάρη, διαπιστωθεί κάποιο περιστατικό εμφράγματος ή εγκεφαλικού, ο ασθενής παραπέμπεται κατευθείαν στο νοσοκομείο. Με βάση τα δικά μας, αλλά και τα διεθνή δεδομένα, το 10% των ασθενών που καλούν γιατρό στο σπίτι τελικά χρειάζεται εισαγωγή στο νοσοκομείο. Γενικότερα, παραπέμπουμε στο νοσοκομείο τα περιστατικά στα οποία δεν είναι σαφές το αίτιο, τους οξείς κοιλιακούς πόνους, τους ασθενείς με ασταθή και χαμηλή αρτηριακή πίεση, με σοβαρές λοιμώξεις (π.χ. μηνιγγίτιδα), με γαστρορραγία ή σοβαρή αρρυθμία. Το ίδιο κάνουμε με ηλικιωμένους ασθενείς που έχουν υποστεί κάταγμα μετά από πτώση, καθώς και ασθενείς με άτυπα συμπτώματα εμφράγματος (ναυτία, εμετό, πόνο στην κοιλιά) – γι’ αυτό και γίνεται συχνά χρήση του καρδιογραφήματος από τους «γιατρούς SOS»! Αντίθετα, σπάνια παραπέμπουμε τα παιδιατρικά περιστατικά στο νοσοκομείο.
Έχει μαζί του ό,τι χρειάζεται για την άμεση αντιμετώπιση περιστατικών πόνου, πυρετού και ναυτίας. Επίσης, έχει τη δυνατότητα να κάνει μέτρηση σακχάρου με το σακχαρόμετρο, εξέταση ούρων με ένα στικ ούρων, να ελέγξει αν ο ασθενής οξυγονώνεται επαρκώς βάζοντας ένα οξύμετρο στο δάχτυλό του και να κάνει καρδιογράφημα με καρδιογράφο. Επιπλέον, στα αυτοκίνητα των «γιατρών SOS» μπορεί να γίνουν αιματολογικές εξετάσεις, εφόσον κριθεί απαραίτητο, καθώς και υπέρηχοι. Οι ανάγκες των περιστατικών που αντιμετωπίζουμε καθημερινά, σε συνδυασμό με την προσπάθειά μας να βελτιωνόμαστε, μας οδήγησαν στη δημιουργία ενός καρδιολογικού οχήματος, όπως το λέμε εμείς, που παρέχει τη δυνατότητα διενέργειας κρίσιμων εξετάσεων. Το όχημα είναι εξοπλισμένο με απινιδωτή, μηχάνημα υπερήχων (triplex) και τα απαραίτητα μέσα για τη μέτρηση των δεικτών του εμφράγματος (CPK, τροπονίνη), καθώς και με holter ρυθμού και πίεσης.
Το τηλεφωνικό μας κέντρο δέχεται πάνω από 10.000 κλήσεις το μήνα και οι γιατροί επισκέπτονται 3.000-4.000 ασθενείς κάθε μήνα.
Μόνο για τα επείγοντα προβλήματα, όχι για απλές απορίες υγείας.
Κατ’ αρχάς, παρέχουμε γραπτή ιατρική γνωμάτευση σε κάθε ασθενή. Επίσης, μετά από 3-5 ημέρες, του τηλεφωνούμε για να ελέγξουμε την πορεία του και παραμένουμε σε επαφή μαζί του. Στο 20% των περιπτώσεων, ζητάμε από τον ασθενή να κάνει και έναν περαιτέρω έλεγχο (π.χ. γενική εξέταση αίματος, υπερήχους, ακτινογραφίες).
Το όφελος για τον ασθενή είναι ότι θα εξυπηρετηθεί γρηγορότερα και μάλλον θα ληφθεί από το γιατρό ένα πιο πλήρες ιστορικό, δεδομένου ότι ένας ασθενής αντιμετωπίζεται καλύτερα στο δικό του χώρο παρά σε έναν αφιλόξενο χώρο, όπως αυτός των εξωτερικών ιατρείων ενός νοσοκομείου, όπου υπάρχει φασαρία, αναμονή και εκνευρισμός και όπου ο χρόνος που θα αφιερώσει κάθε γιατρός για τον ασθενή δεν είναι σίγουρο ότι θα είναι ο απαιτούμενος. Επιπλέον, στις περιπτώσεις ηλικιωμένων ή ατόμων με κινητικά προβλήματα, όπου η μετακίνηση είναι δύσκολη ή αδύνατη, η κατ’ οίκον επίσκεψη ειδικευμένου γιατρού είναι η πλέον αποτελεσματική λύση. Αξίζει, επίσης, να σημειώσουμε πως η μετακίνηση των ηλικιωμένων από το χώρο τους και η παραμονή τους στο νοσοκομείο για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να τους προκαλέσει έντονο ψυχολογικό στρες, συχνά και παραλήρημα, με εξαιρετικά δυσάρεστες συνέπειες για την υγεία τους.
Στη Γαλλία, την Ελβετία, το Βέλγιο και την Αγγλία. Οι πρώτοι «SOS Ιατροί» ξεκίνησαν στο Παρίσι το 1966. Στην Αθήνα λειτουργεί τα τελευταία 15 χρόνια.
Η παγκόσμια τάση είναι να αυξάνεται αυτό που αποκαλείται «home care», δηλαδή η παροχή υπηρεσιών υγείας στο σπίτι. Φαίνεται ότι είναι από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους τομείς της ιατρικής σήμερα. Καθώς ο πληθυσμός του δυτικού κόσμου γερνά, είναι λογικό να αυξηθεί αυτού του τύπου η φροντίδα στο σπίτι. Παράλληλα, μειώνονται οι κλίνες στα νοσοκομεία και, ταυτόχρονα, υποδέχονται όλο και πιο βαριά περιστατικά. Στα νοσοκομεία, δηλαδή, χρειαζόμαστε λιγότερες κλίνες, περισσότερες μονάδες εντατικής θεραπείας και περισσότερους γιατρούς που να ειδικεύονται σε αυτό που αποκαλούμε εντατική ιατρική (critical care).
Φυσικά. Στη χώρα μας, άλλωστε, πολλοί γιατροί κάνουν επισκέψεις στο σπίτι. Ωστόσο, στην Ελλάδα, η αξία και η αναγκαιότητα της κατ’ οίκον επίσκεψης δεν διδάσκεται στους φοιτητές της ιατρικής, ούτε και στους ειδικευόμενους γιατρούς. Αυτό είναι ένα πρόβλημα. Στην Αμερική, έχουν ήδη ξεκινήσει οι συζητήσεις για το πώς θα πρέπει να ενταχθούν αυτού του είδους τα προγράμματα στην εκπαίδευση των γιατρών.
Υπάρχουν σχέδια για τη Θεσσαλονίκη και το Ηράκλειο της Κρήτης. ●
Η παγκόσμια τάση είναι να αυξάνεται το «home care», δηλαδή η παροχή υπηρεσιών υγείας στο σπίτι