Μήπως είδατε την ταινία κινουμένων σχεδίων «Inside out» (στα ελληνικά «Τα μυαλά που κουβαλάς»); Αν όχι, σας την προτείνω ανεπιφύλακτα, όποια και αν είναι η ηλικία σας, είτε έχετε είτε δεν έχετε παιδιά. Γιατί; Επειδή είναι η μόνη ταινία όπου η χαρά είναι ο «κακός» της ιστορίας και η λύπη αναδεικνύεται σε ήρωα. Γιατί είναι η μόνη «παιδική» ταινία που δείχνει με τρόπο συγκινητικό τη σημασία της λύπης, της θλίψης, της στενοχώριας ή όπως αλλιώς αποκαλούμε αυτό το «πλάκωμα» στο στήθος. Γιατί δεν χρειάζεται πάντα να είμαστε χαρούμενοι. Γιατί η λύπη έχει τα δικά της οφέλη. Η κοινωνία της ευτυχίαςΔεν μπορεί, θα το έχετε προσέξει στις προθήκες των βιβλιοπωλείων και στις αίθουσες του κινηματογράφου. Πόσα βιβλία αυτοβοήθειας υπάρχουν για το πώς να σκεφτόμαστε θετικά! Πόσοι οδηγοί για το πώς να κατακτήσουμε την ευτυχία! Πόσες ταινίες με happy end! Είναι εμφανές ότι η σύγχρονη κουλτούρα μάς θέλει χαρούμενους, καλλιεργώντας το πρότυπο της μόνιμης ευτυχίας, λες και το κολλημένο στα χείλη χαμόγελο είναι φυσιολογικό. Η μελαγχολία έχει καταλήξει να θεωρείται κάτι κακό, κάτι που πρέπει να θεραπεύσουμε. Όμως, είναι φύσει αδύνατον να είμαστε διαρκώς σε μια κατάσταση ευφορίας, γεγονός που θα οδηγούσε σε ανία και στασιμότητα. Η έννοια της ευτυχίας μπορεί να αποτελέσει παγίδα όταν γίνεται αυτοσκοπός, όταν παραπέμπει σε μια εξιδανικευμένη και ουτοπική κατάσταση, όπου συναισθήματα όπως η θλίψη αποκλείονται.Δυσάρεστη, αλλά σημαντικήΠιστεύετε ότι είναι δείγμα αδυναμίας, ότι πρέπει να την καταπνίγετε ή ότι πρέπει να την κρύβετε ακόμα και από τον ίδιο σας τον εαυτό; Αναθεωρήστε! Η λύπη είναι χρήσιμη και σημαντική για την ανάπτυξη και την επιβίωσή μας. Είναι ένα από τα βασικά ανθρώπινα συναισθήματα και δεν πρέπει να την αποφεύγουμε. Είναι ένα συναίσθημα που βοηθά να αντιμετωπίζουμε τις απώλειες της ζωής μας, επιτρέποντάς μας να αποτραβηχτούμε και να ανασυγκροτηθούμε. Στη ζωή πενθούμε πολλές φορές, όπως για την απώλεια αγαπημένων προσώπων, έναν χωρισμό, τη μη πραγματοποίηση των επιθυμιών μας, και χρειάζεται να περάσουμε από ορισμένα στάδια, τα οποία οι ειδικοί αποκαλούν τα 5 στάδια του πένθους (άρνηση, θλίψη, θυμός, διαπραγμάτευση και αποδοχή), προκειμένου να προχωρήσουμε και να αναλάβουμε εκ νέου δράση. Επομένως, το να είμαστε θλιμμένοι αποτελεί ένα φυσιολογικό στάδιο, το πέρασμα από το οποίο οδηγεί στη συνειδητοποίηση και την αποδοχή των νέων δεδομένων της ζωής. Χωρίς τη λύπη, λοιπόν, ίσως να παραμέναμε σε μια κατάσταση άρνησης, η οποία θα εμπόδιζε την εξέλιξή μας. Βήμα εξέλιξης«Αρνητικά» συναισθήματα, όπως ο φόβος, ο θυμός και η αηδία, φαίνεται να έχουν έναν σαφή ρόλο στην προστασία και εξέλιξη του είδους μας, προετοιμάζοντάς μας να τρέξουμε, να παλέψουμε ή να αποφύγουμε μια απειλή. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τη θλίψη, της οποίας τα εξελικτικά οφέλη είναι λίγο πιο δύσκολο να κατανοήσουμε. Και όμως, το να είμαστε λυπημένοι κατά διαστήματα φαίνεται να συμβάλλει στην επιβίωση του είδους μας. Έρευνες έχουν δείξει ότι η συγκεκριμένη κατάσταση μπορεί, για παράδειγμα, να βελτιώσει την προσοχή μας, να μειώσει την επικριτική μας διάθεση, να αυξήσει την επιμονή, ακόμη και να προαγάγει τη γενναιοδωρία μας. Οι ειδικοί εξηγούν ότι η θλίψη λειτουργεί σαν ένας μικρός συναγερμός, που μας καλεί να ασχοληθούμε με μια πρόκληση και να καταβάλουμε προσπάθεια προκειμένου να την ξεπεράσουμε. Από την άλλη μεριά, όταν είμαστε χαρούμενοι, δεν θέλουμε να αλλάξουμε τίποτα! Θέλουμε να διατηρήσουμε αυτό το συναίσθημα και έτσι έχουμε λιγότερα κίνητρα για δράση και αλλαγή. Αναλυτική σκέψηΟι θλιμμένοι άνθρωποι περνούν ώρες συλλογιζόμενοι τα προβλήματά τους και μάλιστα υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι το είδος της σκέψης τους είναι συχνά ιδιαίτερα αναλυτικό, με αποτέλεσμα να αποδομούν τα σύνθετα προβλήματα, καθιστώντας τα πιο διαχειρίσιμα. «Σπάζοντας» ένα μεγάλο πρόβλημα σε μικρότερα προβλήματα, το κάνουν πιο προσιτό και αυξάνουν τις πιθανότητες επίλυσής του.Μακριά από τον κόσμοΗ επιθυμία για κοινωνική απομόνωση είναι ένα σημάδι ότι μας έχει κυριεύσει η θλίψη. Αυτό, όμως, δεν είναι απαραίτητα κακό. Κάποιες στιγμές η απόσυρση από τον κόσμο είναι ωφέλιμη, γιατί κρατά μακριά τους ανθρώπους που αποσπούν την προσοχή μας από τα προβλήματα στα οποία πρέπει να εστιάσουμε. Ομοίως, η έλλειψη επιθυμίας για συμμετοχή σε δραστηριότητες που κάποτε μας χαροποιούσαν κρατά μακριά εξωτερικούς πειρασμούς και εμάς συγκεντρωμένους στον στόχο μας. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι χρειάζεται να σταματήσουμε τη ροή της ζωής, όλες μας τις δραστηριότητες και τις κοινωνικές συναναστροφές. Απλώς μερικές φορές χρειαζόμαστε λίγο χρόνο με τον εαυτό μας για να έρθουμε σε επαφή με το συναίσθημά μας. Κίνδυνος κατάθλιψης;Το ότι είμαστε στενοχωρημένοι δεν σημαίνει ότι πάσχουμε από κατάθλιψη. Στην περίπτωση της λύπης διατηρούμε έναν έλεγχο πάνω στα πράγματα, ενώ όταν έχουμε κατάθλιψη δυσκολευόμαστε να αντεπεξέλθουμε στις απαιτήσεις της ζωής και καθίσταται δυσλειτουργική η καθημερινότητά μας. Επιπλέον, στην περίπτωση της κατάθλιψης υπάρχουν πολλά ακόμη ανησυχητικά συμπτώματα, για την αντιμετώπιση των οποίων καλό είναι να απευθυνθούμε σε έναν ειδικό. Παιδιά και λύπηΚαι όμως, για ένα παιδί είναι πολύ σημαντικό το να μπορεί να μιλήσει ανοιχτά στους γονείς του για τα συναισθήματά του, είτε αυτά είναι θετικά είτε αρνητικά. Οφείλουμε να επιτρέπουμε στα παιδιά να αισθανθούν λύπη και να πενθήσουν, γιατί μέσα από τις μικρές αυτές καθημερινές απώλειες προετοιμάζονται για τις δυσκολίες της ζωής. Η λύπη μάς βοηθά να μεγαλώσουμε.ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΝ κ. ΕΛΕΝΗ ΠΙΠΗ, αναπτυξιακή ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια.