Aπό το 1922, που έγινε η πρώτη ένεση ινσουλίνης, μέχρι σήμερα έχουν αλλάξει πολλά και πάνω από όλα η ίδια η ζωή. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ανακάλυψη του 20ού αιώνα. Ωστόσο, ακόμα και σήμερα η ασθένεια του Σακχαρώδους Διαβήτη κρατά κρυμμένα μυστικά. Οι επιστήμονες δεν μπορούν να τη διαγράψουν από τη λίστα των χρόνιων νοσημάτων, καθώς δεν έχει βρεθεί μέχρι τώρα ο τρόπος εξάλειψής της. Η πρόοδος της επιστήμης όμως έχει φέρει εντυπωσιακές θεραπείες, που προσφέρουν στους ασθενείς πολλά και καλά χρόνια ζωής και δίνουν νέες ελπίδες για την αντιμετώπισή της και επιπλέον η γνώση και η εμπειρία που έχουν συσσωρευτεί όλα αυτά τα χρόνια δείχνουν ότι ένας υγιεινός τρόπος ζωής και διατροφής είναι το μεγαλύτερο όπλο μας κατά του Σακχαρώδους Διαβήτη, τόσο απλά! Οι απαραίτητες συστάσειςΠρόκειται για μια χρόνια πάθηση που προσβάλλει την ικανότητα του οργανισμού να χρησιμοποιεί σωστά τη γλυκόζη. Ο Σακχαρώδης Διαβήτης προκύπτει από την αδυναμία του οργανισμού να παράγει επαρκή ποσότητα ινσουλίνης (μια ορμόνη που παράγεται από τα β-κύτταρα του παγκρέατος, ένα όργανο που βρίσκεται πίσω από το στομάχι). Κάθε κύτταρο στον οργανισμό μας χρειάζεται τη γλυκόζη ως βασική πηγή ενέργειας. Η ινσουλίνη βοηθά τα κύτταρα να μεταβολίσουν φυσιολογικά τη γλυκόζη στο αίμα. Το πάγκρεας απελευθερώνει την ινσουλίνη στην κυκλοφορία του αίματος μετά από ένα γεύμα ή ένα πρόχειρο φαγητό (σνακ). Όταν όμως ένας άνθρωπος πάσχει από Σακχαρώδη Διαβήτη, είτε το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ποσότητα ινσουλίνης είτε τα διάφορα κύτταρα του οργανισμού, ιδιαίτερα λόγω της παχυσαρκίας, αδυνατούν να χρησιμοποιήσουν σωστά την ινσουλίνη. Αυτό το φαινόμενο χαρακτηρίζεται ως ινσουλινοαντοχή, με αποτέλεσμα η περίσσεια του σακχάρου να παραμένει στο αίμα και να δημιουργεί σε βάθος χρόνου προβλήματα στον οργανισμό. Μια αρρώστια με πολλά… πρόσωπαΥπάρχουν τρεις τύποι Σακχαρώδους Διαβήτη, ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 1 (ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός διαβήτης), ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2 (μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή Διαβήτης των Ενηλίκων) και ο Διαβήτης Εγκυμοσύνης. *Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 1 Ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 1 είναι μια κατεξοχήν αυτοάνοση νόσος κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη. Και μπορεί για ορισμένους μήνες ή και χρόνια η επίθεση του ανοσοποιητικού συστήματος στα κύτταρα να συμβαίνει χωρίς να γίνεται αντιληπτή καθώς παράγεται ακόμα αρκετή ινσουλίνη, με αποτέλεσμα τα συμπτώματα του Σακχαρώδους Διαβήτη να μην έχουν αναπτυχθεί, αλλά τελικά κάποια στιγμή ο οργανισμός μετά από ένα ισχυρό σοκ ή στρες αδυνατεί να παράγει άλλη ινσουλίνη με αποτέλεσμα τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα να ανεβαίνουν επικίνδυνα και να οδηγούν το παιδί ή τον νέο σε οξέωση ή κώμα. Η ινσουλίνη που δεν μπορεί πλέον να παράγει ο οργανισμός πρέπει να αντικαθίσταται με καθημερινές υποδόριες ενέσεις ινσουλίνης. Πότε εμφανίζεται; Συνήθως ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 1 εμφανίζεται πριν από την ηλικία των 30 ετών, τις περισσότερες φορές μεταξύ των ηλικιών 10 και 16, και προσβάλλει και τα δύο φύλα εξίσου. Τα τελευταία όμως χρόνια εμφανίζεται σε όλο και μικρότερες ηλικίες.Γιατί; Τα αίτια για την εμφάνισή του δεν είναι απολύτως ξεκαθαρισμένα. Φαίνεται να είναι μια πολυπαραγοντική νόσος. Οι περισσότεροι επιστήμονες πιστεύουν ότι ορισμένοι άνθρωποι έχουν μια γενετική προδιάθεση, η οποία ενδέχεται να εκδηλωθεί κάποια στιγμή στη ζωή τους με αφορμή ένα σοβαρό ψυχικό ή σωματικό στρες. Το στρες αυτό μπορεί να ενεργοποιήσει τον μηχανισμό της αυτοανοσίας, με αποτέλεσμα να πάψει ο οργανισμός να αντιλαμβάνεται την ινσουλίνη ως δική του ορμόνη και να αρχίσει να την καταστρέφει. Ακόμα και μια απλή ίωση μπορεί να αποτελέσει εκλυτικό παράγοντα εκδήλωσης Σακχαρώδους Διαβήτη. Υπάρχει μια εποχική έξαρση μετά τους χειμερινούς μήνες, όπου εκδηλώνονται διάφορες ιώσεις. Πώς θα τον καταλάβω; Τα συμπτώματα είναι έντονα και εμφανίζονται συνήθως ξαφνικά με πολυουρία, πολυδιψία, πολυφαγία, μεγάλη απώλεια βάρους σε σύντομο χρονικό διάστημα, εξάντληση, θολή όραση και από την παρουσία οξόνης παρατηρείται ναυτία, έμετοι και δυσάρεστη αναπνοή.Πώς θα τον πολεμήσω; Ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 1 αντιμετωπίζεται μόνο με ινσουλινοθεραπεία, με υποκατάσταση δηλαδή της ορμόνης που λείπει, της ινσουλίνης. Η χορήγηση της ινσουλίνης γίνεται είτε με ειδικά, διακριτικά, εύχρηστα και ανώδυνα στυλό είτε με ειδικές συσκευές χορήγησης ινσουλίνης που λέγονται αντλίες ινσουλίνης και είναι προσαρμοσμένες στο σώμα ώστε να χορηγούν την απαραίτητη δόση ανάλογα με τις ανάγκες του. Σε ό,τι αφορά τις σύγχρονες ινσουλίνες, πολλά έχουν αλλάξει από τη δεκαετία του ’60, που χρησιμοποιούνταν οι ζωικές ινσουλίνες. Ακολούθησαν οι ανθρώπινες τη δεκαετία του ’80 και τα τελευταία χρόνια έχουν εξελιχθεί ακόμα περισσότερο τα πράγματα, καθώς κυκλοφορούν πλέον ανάλογα ανθρώπινης ινσουλίνης. Πρόκειται για καινούργιες, καθαρές ινσουλίνες που παράγονται στο εργαστήριο με πολλά πλεονεκτήματα, όπως το ότι κάνουν λιγότερες υπογλυκαιμίες και μπορούν να χρησιμοποιηθούν αμέσως πριν ή μετά τα κύρια γεύματα. Μπορώ να τον προλάβω; Δυστυχώς, γι’ αυτόν τον τύπο Σακχαρώδους Διαβήτη δεν ευθύνεται ούτε η αγάπη μας στα γλυκά ούτε ο τρόπος ζωής μας. Γι’ αυτό, δεν υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε για να τον προλάβουμε. Αν υπάρχει γενετική προδιάθεση, κάποια στιγμή θα πυροδοτηθεί ο μηχανισμός. Αυτό, όμως, που πρέπει να κάνουμε είναι αμέσως με τα πρώτα συμπτώματα να πάμε στον γιατρό ώστε, αν πράγματι πρόκειται για Σακχαρώδη Διαβήτη, να τον ρυθμίσουμε το συντομότερο δυνατό και με τον καλύτερο τρόπο. * Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2 Πρόκειται για την πιο συνηθισμένη μορφή Σακχαρώδους Διαβήτη και την πιο γρήγορα αναπτυσσόμενη χρόνια πάθηση στον κόσμο. Τουλάχιστον το 90% των διαβητικών πάσχουν από αυτόν τον τύπο και πάνω από το 60-70% είναι παχύσαρκοι ή υπέρβαροι. Σε αυτήν την περίπτωση, τα κύτταρα του οργανισμού ανταποκρίνονται προοδευτικά όλο και λιγότερο στη δράση της ινσουλίνης. Κατά τη διάρκεια της ινσουλινοαντίστασης, ο οργανισμός αναγκάζεται να παράγει όλο και περισσότερη ινσουλίνη, με αποτέλεσμα κάποια στιγμή να εξαντλούνται τα β-κύτταρα του παγκρέατος. Με την εμφάνιση της ινσουλινοπενίας (της ελαττωμένης παραγωγής ινσουλίνης) αρχίζει η εκδήλωση του Σακχαρώδους Διαβήτη. Αυτός είναι ο λόγος που στους περισσότερους ενήλικους διαβητικούς η ανακάλυψη της ασθένειας γίνεται μετά από 5 με 20 χρόνια και πολλές φορές γίνεται μετά την εκδήλωση ενός σοβαρού καρδιαγγειακού επεισοδίου. Πότε εμφανίζεται; Ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2 προσβάλλει άτομα άνω των 40 ετών, αλλά τα τελευταία χρόνια οι ηλικιακοί δείκτες αρχίζουν να κατεβαίνουν, κυρίως γιατί η εμφάνισή του σχετίζεται με τον τρόπο ζωής. Έχουν παρατηρηθεί και παιδιά παχύσαρκα με Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2. Γιατί; Συνήθως ευθύνεται ένας συνδυασμός παραγόντων, όπως η παχυσαρκία (οι ειδικοί πλέον μιλούν και για «διαβητοπαχυσαρκία»), η έλλειψη άσκησης (εκείνοι που κάνουν καθιστική ζωή έχουν σχεδόν πενταπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2 από εκείνους που γυμνάζονται συστηματικά), η κακή διατροφή, η κληρονομικότητα. Πώς θα τον καταλάβω; Τα συμπτώματα εδώ εμφανίζονται σταδιακά. Μπορεί να παρατηρήσουμε, λοιπόν, χρόνιες υποτροπιάζουσες φλεγμονές των γεννητικών οργάνων σε συνδυασμό με κνησμό, φλεγμονές του δέρματος, καθυστερημένη επούλωση δερματικών πληγών, περιοδοντίτιδες, διαθλαστικές ανωμαλίες, σε συνδυασμό με πολυουρία, πολυφαγία, πολυδιψία και αδικαιολόγητη κόπωση ή υπνηλία. Σε αρκετές βέβαια περιπτώσεις δεν υπάρχουν καθόλου συμπτώματα και ο Διαβήτης ανακαλύπτεται με μια τυχαία εξέταση αίματος. Πώς θα τον πολεμήσω; Αν και ο Διαβήτης δεν θεραπεύεται εντελώς, όπως ήδη γνωρίζουμε, εντούτοις ρυθμίζεται πολύ καλά με σύγχρονα και αποτελεσματικά φάρμακα τα οποία έχουν όλο και λιγότερες παρενέργειες. Μπορώ να τον προλάβω; Ναι, υιοθετώντας έναν υγιεινό τρόπο ζωής, που θα περιλαμβάνει γυμναστική, μεσογειακή διατροφή, διατήρηση του βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα και τακτικό αιματολογικό έλεγχο. Γιατρέ μου, τι να φάω;Η κατάλληλη διατροφή αποτελεί για τους ανθρώπους με Σακχαρώδη Διαβήτη τη βάση της θεραπείας τους και προϋπόθεση της καλής ρύθμισης του σακχάρου τους. Και όταν λέμε κατάλληλη διατροφή, δεν εννοούμε μια άγευστη, στεγνή διατροφή γεμάτη περιορισμούς. Έχουν περάσει οι μέρες που η διάγνωση σήμαινε καταδίκη σε μια ζωή στερημένη από γευστικές απολαύσεις. Οι ειδικοί ξέρουν πλέον ότι οι άνθρωποι που πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη πρέπει να τρέφονται υγιεινά, ακολουθώντας τη μεσογειακή διατροφή, και να προσέχουν τις ποσότητες συγκεκριμένων τροφίμων, και ιδιαίτερα των γλυκών, που καταναλώνουν. Χρειάζεται ποικιλία. Η διατροφή τους πρέπει να περιλαμβάνει άφθονα λαχανικά, πλούσια σε φυτικές ίνες, οι οποίες καθυστερούν την απορρόφηση του σακχάρου στο αίμα, με αποτέλεσμα να έχουν χαμηλές τιμές μεταγευματικής γλυκόζης, καθώς και υδατάνθρακες (π.χ. μακαρόνια, πατάτες, ρύζι και ψωμί, όπου καλό είναι να προτιμάται το ολικής άλεσης). Ένα υγιεινό διαιτολόγιο πρέπει να περιλαμβάνει δύο φορές την εβδομάδα ψάρι, μία κοτόπουλο και μία μαγειρεμένο φαγητό (π.χ. όσπρια) και όλα να συνοδεύονται με σαλάτες. Από τι κινδυνεύω, αν δεν προσέξω;Άνθρωποι με λίγο «τσιμπημένο» σάκχαρο παλαιότερα θεωρούνταν γλυκοαίματοι, σήμερα όμως οι ειδικοί λένε ότι βρίσκονται στον προθάλαμο των καρδιαγγειακών παθήσεων και όχι μόνο. Ο αρρύθμιστος και χωρίς θεραπεία Διαβήτης μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές, όπως: * Έμφραγμα (οι αρτηρίες χάνουν την ελαστικότητά τους, με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται αθηρωματικές πλάκες).* Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια.* Νεφρική ανεπάρκεια.* Νευροπάθειες (σιγά-σιγά χάνεται η αισθητικότητα, κυρίως στα πόδια). * Διαβητικό πόδι.* Μη επούλωση των πληγών.* Διαταραχές στη στύση, λόγω κακής αιμάτωσης, αλλά και ως παρενέργεια ορισμένων φαρμάκων που λαμβάνουν οι διαβητικοί.Οι εξετάσεις που πρέπει να κάνω * Μέτρηση πρωινού σακχάρου νηστείας. * Δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη. * Εξέταση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ κ. ΧΡΗΣΤΟ ΣΠ. ΖΟΥΠΑ, ειδικό παθολόγο, διαβητολόγο, διευθυντή Διαβητολογικού Κέντρου και Κλινικής «Υγεία», επιστημονικό υπεύθυνο του Διαβητολογικού Αθηνών.
