Ο Γάλλος δικηγόρος, δικαστικός, πολιτικός, συγγραφέας και ένας από τους πιο διάσημους γαστρονόμους όλων των εποχών, Ζαν-Αντέλμ Μπριγιά-Σαβαρέν (Jean-Anthelme Brillat-Savarin), σχεδόν 200 χρόνια πριν είχε πει τη φράση: «Πες μου τι τρως και θα σου πω ποιος είσαι». Τα ευρήματα της επιστήμης σήμερα φαίνεται να τον επιβεβαιώνουν. Τι ακριβώς έχουν ανακαλύψει οι ερευνητές για την προσωπικότητα και τη σχέση αυτής με τη διατροφή;
Ελληνική μελέτη που διεξήγαγαν ο Ιωάννης Τσαρτσαπάκης και η Αγκλαΐα Ζαφειρούδη από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας αντίστοιχα και δημοσιεύθηκε την περασμένη χρονιά στο Journal of Educational and Social Research, διερεύνησε το πώς η «Μεγάλη Πεντάδα» (Big Five Personality Traits) — ένα ευρέως αποδεκτό μοντέλο που θεωρείται ότι περιλαμβάνει τις βασικές διαστάσεις της προσωπικότητας — επηρεάζουν την κατανάλωση τροφής και τις υγιεινές διατροφικές συνήθειες. Οι πέντε αυτές διαστάσεις είναι:
- Ανοικτότητα στην εμπειρία (openness)
- Ευσυνειδησία (conscientiousness)
- Εξωστρέφεια (extraversion)
- Ευχάριστη διάθεση (agreeableness)
- Νευρωτισμός (neuroticism)
Για να μελετήσουν την επίδραση των «Big Five» στη διατροφή, η ερευνητική ομάδα πραγματοποίησε μια επισκόπηση βιβλιογραφίας μελετών που επικεντρώνονταν στο ρόλο που παίζουν αυτοί οι παράγοντες προσωπικότητας στις διατροφικές προτιμήσεις των ανθρώπων.
Διατροφή και προσωπικότητα: Συνοψίζοντας τα βασικά ευρήματα
- Ευσυνειδησία: Περιλαμβάνει την αυτοπειθαρχία, τον καθορισμό στόχων, τον προγραμματισμό και την τήρηση κανόνων. Τα άτομα με υψηλή ευσυνειδησία είναι πιο πιθανό να κάνουν υγιεινές επιλογές τροφίμων, να διατηρούν ένα υγιές βάρος μέσω καλών διατροφικών συνηθειών και να ακολουθούν συνολικά υγιεινές συμπεριφορές.
- Ανοικτότητα: Αναφέρεται στην περιέργεια, τη δημιουργικότητα και την «ανοιχτομυαλιά». Τα άτομα με υψηλή ανοικτότητα απολαμβάνουν νέες εμπειρίες, εκτιμούν την τέχνη και είναι σε αρμονία με τα συναισθήματά τους. Αντίθετα, όσοι έχουν χαμηλή ανοικτότητα, θεωρούνται στενόμυαλοι ή συμβατικοί. Τα άτομα με υψηλή ανοικτότητα παρουσιάζουν πιο υγιεινές συνήθειες, όπως η κατανάλωση περισσότερων φρούτων και λαχανικών και η τήρηση μιας ισορροπημένης διατροφής, ειδικά καθώς μεγαλώνουν. Επίσης, είναι λιγότερο πιθανό να υποφέρουν από “φοβία για νέα τρόφιμα” (η άρνηση ή ο φόβος να δοκιμάσει κάποιος καινούρια ή άγνωστα φαγητά).
- Ευχάριστη διάθεση: Αντικατοπτρίζει τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο αλληλεπιδρά με τους άλλους και τη γενική του στάση απέναντι στους ανθρώπους. Τα άτομα με ευχάριστη διάθεση είναι ανοιχτά στους γύρω τους, συμπονετικά, άξια εμπιστοσύνης ενώ χαρακτηρίζονται από αλτρουισμό. Αυτή η διάσταση σχετίστηκε με χαμηλή κατανάλωση κρέατος.
- Εξωστρέφεια: Αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο τα άτομα αλληλεπιδρούν με άλλους και πόσο απολαμβάνουν την κοινωνικοποίηση. Σχετίζεται επίσης με το πόσο θετικά αισθάνονται σε διάφορα κοινωνικά περιβάλλοντα. Τα άτομα με υψηλή εξωστρέφεια είναι συνήθως κοινωνικά, ομιλητικά και ενεργητικά, αναζητούν την διασκέδαση και είναι αισιόδοξα. Επιπλέον, απολαμβάνουν περιπετειώδεις δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων και επικίνδυνων σπορ. Η εξωστρέφεια συνδέθηκε με την κατανάλωση γλυκών και αλμυρών τροφίμων, κρέατος και ροφημάτων με ζάχαρη. Οι ερευνητές σημειώνουν ότι τα άτομα αυτά συχνά κάνουν ανθυγιεινές διατροφικές επιλογές γιατί θεωρούν ότι είναι υγιή.
- Νευρωτισμός: Αφορά τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο διαχειρίζεται τα συναισθήματα και πόσο σταθερό αισθάνεται. Τα άτομα με υψηλό νευρωτισμό τείνουν να βιώνουν περισσότερα αρνητικά συναισθήματα, συναισθηματική αστάθεια, υποχονδρία, και άγχος. Ενδέχεται επίσης να παλεύουν με αισθήματα ανεπάρκειας, νευρικότητα και ανησυχία. Τα άτομα με αυτή τη διάσταση παρουσίασαν ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες, όπως χαμηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών και υψηλή πρόσληψη ζάχαρης και κορεσμένων λιπαρών.
Άραγε, εσύ, σε ποια κατηγορία ανήκεις…;
