Το έντερό μας φιλοξενεί εκατομμύρια μικροοργανισμούς από χιλιάδες διαφορετικά είδη, όπως βακτήρια, ιούς, μύκητες και μικρόβια. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν περισσότερα βακτηριακά κύτταρα στο σώμα σας από τα ανθρώπινα. Είναι γνωστά ως μικροβίωμα.
Γνωρίζουμε μάλιστα ότι ορισμένα βακτήρια συνδέονται με ασθένειες αλλά είναι απαραίτητα για την εύρυθμη λειτουργία, μεταξύ άλλων, του ανοσοποιητικού και της καρδιάς, ακόμα και για τη διαχείριση του σωματικού βάρους. Ορισμένοι επιστήμονες μάλιστα θεωρούν ότι ο ανθρώπινος οργανισμός «φιλοξενεί» ένα ολόκληρο οικοσύστημα μικροοργανισμών.
Ο όρος μικροβίωμα (microbiota, microbiome) παρέμενε στο… παρασκήνιο μέχρι προσφάτως. Οσο περισσότερα μαθαίνουμε όμως για αυτούς τους μικροοργανισμούς τόσο περισσότερο φαίνεται να ισχύει το παλιό ρητό «είμαστε ό,τι τρώμε». Τα συγκεκριμένα μικρόβια δεν είναι παθογόνοι μικροοργανισμοί που προκαλούν ασθένειες.
Αντίθετα, είναι ωφέλιμα και ενισχύουν σωματικές λειτουργίες, όπως η πέψη δύσπεπτων τροφών, η σύνθεση βιταμινών, όπως οι Κ και Β, και άλλων ευεργετικών ενώσεων που χρειάζεται το σώμα. Οπως το δακτυλικό αποτύπωμα, το μικροβίωμα κάθε ανθρώπου είναι μοναδικό.
Καθορίζεται εν μέρει από το μικροβίωμα της μητέρας – το περιβάλλον στο οποίο εκτίθεστε κατά τη γέννηση – και ως έναν βαθμό από τη διατροφή και τον τρόπο ζωής σας. Βακτήρια υπάρχουν σε ολόκληρο το σώμα, αλλά εκείνα που ζουν στο έντερο μπορεί να επηρεάζουν την ευεξία σας περισσότερο.
Είναι η επένδυση του πεπτικού σας συστήματος και τα περισσότερα ζουν στα έντερα και στο κόλον. Επηρεάζουν σχεδόν τα… πάντα, από τον μεταβολισμό σας μέχρι τη διάθεσή σας και φυσικά την υγεία του εντέρου.
Γιατί είναι τόσο σημαντικά τα βακτήρια στο έντερό σας;
Ορισμένα βακτήρια, τα Bifidobacteria και Lactobacilli, μπορούν να εμποδίσουν τα βακτήρια που προκαλούν ασθένειες να κολλήσουν στο εντερικό τοίχωμα. Ο εντερικός σας σωλήνας, από την άλλη, είναι το μεγαλύτερο όργανο του ανοσοποιητικού σας συστήματος, με περίπου το 80% των κυττάρων του ανοσοποιητικού να ζουν εκεί.
Ελέγχει επίσης τον τρόπο λειτουργίας του. Επικοινωνώντας με τα κύτταρα του ανοσοποιητικού, το μικροβίωμα μπορεί να ελέγξει πώς το σώμα σας ανταποκρίνεται σε μια ενδεχόμενη μόλυνση.
Το μικροβίωμα μπορεί ακόμα και να επηρεάσει την υγεία της καρδιάς.
Πρόσφατη επιστημονική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο National Library of Medicine αναφέρει ότι το μικροβίωμα του εντέρου έπαιξε σημαντικό ρόλο στην προώθηση της «καλής» χοληστερόλης HDL σε 1.500 άτομα. Τα βακτήρια Lactobacilli μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση της χοληστερόλης όταν λαμβάνονται ως προβιοτικά.
Το έντερο συνδέεται φυσικά με τον εγκέφαλο μέσω εκατομμυρίων νεύρων. Επομένως, το μικροβίωμα του εντέρου μπορεί επίσης να επηρεάσει την υγεία του εγκεφάλου βοηθώντας στον έλεγχο των μηνυμάτων που αποστέλλονται στον εγκέφαλο μέσω αυτών.
Ορισμένα είδη βακτηρίων μπορούν επιπλέον να βοηθήσουν στην παραγωγή χημικών ουσιών στον εγκέφαλο που ονομάζονται νευροδιαβιβαστές. Για παράδειγμα, η σεροτονίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής που παράγεται κυρίως στο έντερο και ενισχύει την καλή διάθεση.
Η ανισορροπία ανάμεσα στα ευεργετικά και τα ανθυγιεινά μικρόβια είναι γνωστή ως δυσβίωση του εντέρου, όρος που περιγράφει τη μη αρμονική διαβίωση ανάμεσα στους οργανισμούς.
Μερικά από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα δυσβίωσης περιλαμβάνουν δυσκοιλιότητα, διάρροια, φούσκωμα, αίσθημα κόπωσης, παλινδρόμηση οξέος και καούρα. Αυτό συμβαίνει επειδή τα μικρόβια παράγουν αέρια και άλλες χημικές ουσίες, που συμβάλλουν στα συμπτώματα εντερικής δυσφορίας.
Οι ειδικοί ωστόσο προειδοποιούν ότι αυτά τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Ο διαβήτης, η παχυσαρκία, η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και πιθανόν κάποια αυτοάνοσα νοσήματα είναι παθήσεις που συνδέονται με τη δυσβίωση του εντέρου, η οποία μπορεί να συμβάλει στην αύξηση του βάρους.
Πώς θα το ενισχύσετε
Για να το ενισχύσετε, μπορείτε να εστιάσετε στην κατανάλωση μιας ποικιλίας φρούτων και λαχανικών.
Η «μικροβιακή ποικιλομορφία» μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη υγεία του εντέρου. Αυτό ισοδυναμεί με την κατανάλωση πολύχρωμων πιάτων, όπως για παράδειγμα μια σαλάτα με διάφορα φρούτα και λαχανικά, όπως πιπεριές, ντομάτες και μούρα.
Προσθέστε στη διατροφή σας τροφές που έχουν υποστεί ζύμωση, όπως γιαούρτι, kimchi και kombucha. Με αυτές τις τροφές εισάγετε ευεργετικά βακτήρια στο μικροβίωμα του εντέρου σας που μπορούν να μειώσουν το pH του. Ετσι μπορεί να μειωθεί και η πιθανότητα επιβίωσης των ανθυγιεινών βακτηρίων.
Εκτός από μια καλά ισορροπημένη διατροφή, εξίσου σημαντικό είναι να τρώτε συγκεκριμένες ώρες για να μη διαταράξετε τον ρυθμό του, μια και το μικροβίωμά σας ενδεχομένως να μην είναι προσαρμοσμένο για να μεταβολίσει θρεπτικά συστατικά αργά το βράδυ. Τα επίπεδα άγχους μπορούν να επηρεάσουν την υγεία του εντέρου σας.
Το χρόνιο στρες σχετίζεται με μειωμένη ποικιλομορφία στο μικροβίωμα και αυξημένη εντερική διαπερατότητα, γνωστή και ως σύνδρομο διαρρέοντος εντέρου.
Επιπλέον, το χρόνιο στρες είναι γνωστό ότι συμβάλλει στην εμφάνιση και στην επιδείνωση των συμπτωμάτων σε πολλές διαταραχές του γαστρεντερικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένων των φλεγμονωδών νοσημάτων του εντέρου και του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου.
Για να μειώσετε το στρες, μπορείτε να στραφείτε σε τεχνικές χαλάρωσης όπως ο διαλογισμός και η εξάσκηση της βαθιάς αναπνοής, προσπαθήστε να ασκήστε τακτικά και να δίνετε προτεραιότητα στον ύπνο.
Το έντερο είναι γεμάτο βακτήρια, από τα οποία τα περισσότερα βρίσκονται στο παχύ έντερο.
Συμβουλές για «χαρούμενο» έντερο
Για να βελτιώσετε το εντερικό σας μικροβίωμα είναι σημαντικό να καταναλώνετε αρκετές φυτικές ίνες. Οι φυτικές ίνες συμβάλλουν στην ομαλή κινητικότητα του εντέρου αλλά επίσης βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης και εμποδίζουν την αύξηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα.
Τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες είναι τα λαχανικά, τα φρούτα, τα όσπρια και τα δημητριακά ολικής άλεσης. Δώστε έμφαση λοιπόν στην κατανάλωση εποχικών λαχανικών, φρούτων και δημητριακών ολικής αλέσεως, και περιορίστε τα επεξεργασμένα τρόφιμα, που περιέχουν ανθυγιεινά λιπαρά, πρόσθετη ζάχαρη και αλάτι.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Βασίλειο Σαζανίδη, γαστρεντερολόγο-ηπατολόγο.
